Togg'u güneş enerjisiyle bedava şarj etmek

Burada hap gibi hazır çözüm yok malesef. Dolayısıyla önce konuyu biraz tetkik etmek lazım.

Benim aklıma gelen iki yol var. Birincisi nispeten daha kolay, lakin daha verimsiz. Güneş paneli + inverterden oluşan bir sistem. Her ikisi de piyasada mevcut. Alıp takmanız kafi.

İkinci yol ise daha verimli ama hazır çözüm yok orada - biraz araştırmak lazım. Bu da güneş paneli + DC/DC çeviriciden oluşan bir sistem. Elektrikli araç şarjı için yapılmış DC/DC çevirici bulmak lazım, bulunamazsa yapmak lazım.

Önce ilk yolu izah edeyim çünkü o kolay. İkincisi yolu müsait bir zamanımda tetkik etmeye çalışırım.

Güneş paneli + inverter ile klasik ~220V AC üretmek:

Güç ihtiyacına göre bir veya daha fazla güneş panelini seri/paralel bağlayıp, bunun çıkışını piyasada hazır satılan ~220V AC inverter girişine bağlarsınız. İnverter çıkışında ~220V AC enerji olur. Tek fazlı seyyar (L1) şarj cihazını duvardaki prize değil, inverter çıkışındaki prize takarsınız. İşte size bedava şarj istasyonu!

Güneş paneli ve inverteri ayrı ayrı alıp birbirine bağlayabileceğiniz gibi, piyasada hazır paket olarak da satılıyor bunlar. Misal, paket olarak 300W veya 1000W (1kW) güneş sistemi aldığınızda paket içinde hem panel(ler) hem de o panellerin gücüne uygun inverter beraber gelir, size kabloları birbirine bağlamak kalır. Bunu bir elektrikçiye de yaptırabilirsiniz. Solar panellerin ne kadar yer kaplayacağına dair bir misal olarak, 400 W'lık bir panel yaklaşık 2 m2 yer kaplar. Paneller birbirinin güneşini kesmemeli, o yüzden aralıklı monte edilmeli. Bu aralıkları da hesaba katarak, yaklaşık 15 m2'lik bir alana, 5 panelden müteşekkil 2 kW gücünde güneş enerji sistemi kurabilirsiniz.

Bu yöntemi uygulamak çok kolay. İnternet'te ararsanız, panel+inverter paket halinde satan onlarca firma bulursunuz. Yeri gelmişken, "On-Grid" sistem kuran yerlerden uzak durun, sadece "Off-Grid" paket satan yerlere bakın. On-grid uygulaması apayrı bir konu ve bürokratik işlemler pahalı, hem de çok uzun ve meşakkatli. İleride aralarındaki farkı açıklarım. Şimdilik sadece "off-grid" bakıyoruz.

Bu yöntemin dezavantajı, elektriksel olarak daha verimsiz. Şöyle ki, paneller DC gerilim üretir. E araç bataryası da nihai olarak DC ile şarj oluyor. Dolayısıyla ilke olarak panel çıkışından aracı direkt şarj etmek mümkün. En fazla bir DC/DC voltaj regülatörü gerek. Ama biz inverter ile ne yapıyoruz? Önce panellerin ürettiği DC elektriği inverter (yani DC->AC dönüştürücü) vasıtasıyla ~220V AC'ye dönüştürüyoruz. Böylece ürettiğimiz elektriğin %15'i inverterde zayi oluyor. Sonra inverter çıkışındaki ~220V AC elektriği seyyar şarj cihazı üzerinden aracın AC/DC dönüştürücüsüne veriyoruz. Burada da elektriğin bir %10'u daha zayi oluyor. Ürettiğimiz DC elektriği önce AC'ye sonra tekrar gerisin geriye DC'ye dönüştürmüş oluyoruz. Neticede güneş panelinden aldığımız enerjinin %25'i (belki %35'i) fuzuli DC->AC->DC dönüşümde ziyan oluyor.

Peki bu yöntemi neden bir seçenek olarak sundum? Zira;

(a) Piyasada inverter bol, hatta panel+inverter paket satanlar da bol, lakin DC/DC dönüştürücü bulamayabilirsiniz, veya pahalı olabilir (çünkü sürümü az).

(b) Araca uygun DC gerilim üretseniz bile bunu araca nasıl besleyeceksiniz? Evet aracın bir DC şarj girişi var ama o sokete dışarıdan iki tane tel sokarak aracı şarj edemezsiniz. Araç, şarj soketinde bir şarj dolum tabancası görmek istiyor ve o tabancanın arkasında konuşabileceği bir şarj cihazı görmek istiyor. Dolayısıyla size DC/DC dönüştürücüden ziyade, "DC ile beslenen bir DC şarj cihazı" lazım aslında. Böyle bir şey piyasada var mıdır bilmiyorum. Piyasadaki DC şarj istasyonları 3-faz AC ile beslenmek üzere tasarlanmış. Lakin şunu da düşünüyorum: Güneş enerjisinden bedava araç şarj etmek isteyen uyanıklar tek biz değiliz. Tüm dünyada buna bir talep var. Dolayısıyla güneş panelinden beslenerek aracı DC şarj eden şarj cihazları muhakkak birileri üretiyor olması lazım bence.

Yani Panel+inverter çözümünün kötü yanı üretilen enerjinin en az %25'ini zayi etmesi, iyi yanı bulması alması takması kullanması kolay.

Hiç DC->AC->DC dönüşümleri yapmadan, güneş panelinden aracı direkt beslemek daha verimli, lakin bunu yapacak DC-DC şarj cihazı var mıdır, kaçadır, bilmiyorum. Aramak lazım.

Müsait zamanımda önce 1. yol (hazır panel+inveter) nasıl alınır, nasıl uygulanır, kaça mal olur, ne kadar tasarruf sağlar vb. incelemek istiyorum. Daha sonra da 2. yolun oluru nedir ona bakmaya çalışırım.

Mevzuya bodoslama girmişim, girizgah yazmayı unutmuşum. Mevzuyu bir perspektife oturtmak için girizgah yazısını şimdi yazayım bari.

Diyelim ki her gün Togg ile işe gidiyorsunuz, aracı boş bir alana park ediyorsunuz. Veya evden çalışıyorsunuz veya emeklisiniz, araç apartman otoparkında güneşin altında akşama kadar yatıryor diyelim. Sabahtan akşama kadar güneş aracın üstünde. Bu batarya için iyi bir şey değil aslında. Siz de araca bir tente yapmak istiyorsunuz diyelim.

Hah işte o tentenin üstünü oluklu sac ile değil de güneş paneliyle kaplarsanız, araç bir yandan güneş altında kalmaktan kurtulurken bir yandan da aracı bedava şarj etmiş olursunuz.

Mevzu bu.

Şu sorular gelir belki:

"15 m2 yer kaplayarak 2kW güç üretmekten bahsetmiştim. Kaldı ki güneş zayıf iken 2 kW'nin dahi altında enerji üretimi olabilir. 2 kW az değil mi?"

- Çok bile. Güneşten elektrik üretmeyi, sürekli akan mütevazi bir pınar ile depo doldurmaya benzetebilirsiniz. Siz onu kullansanız da kullanmasanız da akıyor. Bataryayı daha çabuk doldurmak için 2 kat masraf edebilirsiniz, lakin batarya dolduktan sonra ürettiğiniz elektriği mecburen çöpe atacaksınız. Ne kadar kuvvetli kaynak, o kadar pahalı kaynak ve o kadar israf olan enerji demektir. Dolayısıyla arada bir denge kurmalısınız.

"On-grid nedir, off-grid nedir?"

- Burada "grid" ile kastedilen şehir elektrik şebekesi. On-grid (şehir şebekesine bağlı) sistemlerde ürettiğiniz elektriğin size kafi gelmediği durumlarda eksiğiniz şebekeden karşılanır. Ürettiğiniz elektrik size fazla geldiği durumlarda siz şebekeye enerji pompalarsınız. Ay sonunda siz şebekeden ne kadar elektrik çekmişsiniz, ne kadar elektrik basmışsınız mahsup edilir ve sadece aradaki farkı ödersiniz. Eğer çektiğinizden fazla enerjiyi şebekeye vermişseniz elektrik dağıtım şirketi size bir de ödeme yapar (elektriği sizden satın alır yani). Elektrik üretiminin en karlı şekli on-grid üretmektir. Teknik olarak ekstra hiçbir şey yapmanıza lüzum yok. Kullandığınız on-grid inverter tüm bunları otomatik yapar zaten. Lakin şebekeye on-grid bağlanabilmek için bürokratik bir kabus yaşamanız lazım. Elektrik mühendisine proje imzalatacaksınız (hazır projeler var, sadece imzalatmak lazım), inşaat mühendisine çatı projesi yaptırıp imzalatacaksınız, çatı projesini belediyeden onaylatacaksınız, belediye onay yazısıyla elektrik dağıtım şirketine başvuracaksınız, onlar sizin mahalle trafosunda boş kapasite var mı bakacaklar, yoksa ucu belirsiz bir bekleme sürecine gireceksiniz, kapasite varsa elektrik projenizi TEİAŞ'a onaylatmaya göndereceksiniz, her şey onaylanırsa elektrik dağıtım şirketinden bir kontrolör randevuyla gelip proje kurulumunu yerinde tetkik edip onaylayacak, sonra dağıtım şirketiyle özel bir kontrat imzalayacaksınız... okuması bile kabus gibi değil mi?

Off-grid ise şehir şebekesinden bağımsız kurulumdur. Ürettiğinizi kullanırsınız, fazlasını çöpe atarsınız. Lakin bürokrasi yok, projeler onaylar kontroller yok. Masrafı yok (sadece ekipman masrafı var). Kendi yağınızla kavruluyorsunuz. Güneş paneli invertere bağlanır, inverter çıkış prizinde kullanmaya hazır ~220V AC var. İster kullanın ister kullanmayın. Evin tesisatından bağımsız apayrı kendi başına bağımsız bir elektrik kaynağı. Buna off-grid (yani şehir şebekesinden kopuk) deniyor. Bilahassa dağ evleri, tekneler, tarla sulama vb. şehir şebekesinden uzak ortamlar için ideal. Ve bürokrasiyle uğraşmak istemeyenler için bir çözüm.

Güneş panelinden elektrik üretimini, jeneratör gibi istediniz zaman çalıştırıp kullanabileceğiniz bir sistem gibi düşünmek yerinde olmaz.

Ayrıca, jeneratör mantığı ile paneli kullanmaya kalktığınızda yanına ciddi kapasiteli bir akümülatör tedarik etmeniz gerekiyor, haliyle elektrik kazancınızdan bu akünün amortismanını da düşmeniz gerek.

Özellikle elektrikli araç şarjı gibi, şarj süresi ve sağlığının güvencesi adına düzenli ve sürekli akım elde etmeniz gereken durumlar için, düzenli olmayan bir kaynak olan güneş enerjisini doğrudan kullanmak istenen verimden uzaklaşmak anlamına gelir.

Ayrıca, bu sistemden tam verimle yararlanabilmek için, kuracağınız güneş panelinin sizin elektrik kullanmadığınız ancak panelin elektrik üretebileceği güneşli zaman dilimlerini de değerlendirmeniz gerekiyor.

Bunun için de en etkili yol, bilindiği üzere kullanılmayan enerjiyi devlete satmak.

Devlet bu işi teşvik amacıyla daha öncesinden 10 KW altı elektrik üreticileri için, elektrik mühendisi tarafından onaylı tesisat şeması ve harita mühendisinden onaylı uygulama krokisi ile, eğer apartmanda yaşıyorsanız çatıyı kullanmanız için apartman yönetiminin iznini gösterir belgeler ile TEDAŞ'a başvurup kurulum olumludur görüşü alarak ve bir yıl içinde kurmayı taahhüt ederek bu sistemi edinmeyi sağlayan düzenlemeler yaptı.

Üstelik sattığınız elektrik geliri için teşvik kapsamında vergi ödemiyorsunuz. Tarafınıza yapılacak ödemeler gider pusulaları düzenlenerek yapılıyor.

3 KW'lık kurulum için 20 m2 kadar boş alan gerekiyor. Enerji üretim miktarını bundan sonra belirleyen şey ise güneşlenme miktarınız.

@Oğuz Kaan BULUT Hocam on-grid üretimi tavsiye etmişsiniz, teknik manada tamamen katılıyorum. Güneşten en verimli ve en karlı elektrik üretimi on-grid sistemle yapılır. Ben de geçen yazımda on-grid bağlantının bürokratik işlemlerini biraz abartarak yazmışım, sonradan üzüldüm, kimsenin gözünü korkutmak istemem. Dediğiniz gibi son senelerde bireysel üretimi teşvik için birçok kolaylıklar getirildi. 50kW güce kadar TEDAŞ hazır proje yayınladı (kopyala yapıştır için münasip), 10kW altı için ilave kolaylıklar getirildi. Ben en son 4 sene kadar evvel bu işlerle ilgilenmiştim biraz, o esnada hala inşaat mühendisi onaylı çatı statik projesini belediyeden onaylatmak gerekiyordu[*]. Belki onu da kaldırmışlardır şimdi.

[*] Saçma ötesi bir işgüzarlık. Güneşle su ısıtma sistemi elektrik panellerinden çok daha fazla yük bindiriyor çatıya. Sular idaresi "belediyeden onaylı çatı statik projesi getirmezsen suyunu keserim" diyor mu? Sular idaresine ne? Çatı statiği tamamen kişi ile belediye arasında bir mevzu. TEDAŞ'a ne?

Esasında TEDAŞ'ı da aradan çıkarıp sadece tüketici ile elektrik dağıtım şirketi arasında halletmek lazım on-grid elektrik üretimini. Aynen doğal gaz bağlatmak gibi. Doğalgazda da tehlikeler var. Lisanslı bir şirket, mühendise projeyi yaptırıyor, belediyeden onaylatıyor, kurulumu yapıyor. Doğalgaz şirketinden biri gelip kurulumu kontrol ediyor, sayacı bağlıyor. Bu kadar basit bir iş bu. On-grid elektrik üretiminin de aynı kolay bürokrasiye indirgenmesi lazım.

İleride güneşten on-grid elektrik üretimi hakkında ayrı bir başlık açmayı düşünüyorum.

Lakin bu başlıkta off-grid. Neden?

Zira şimdilik pragmatik yaklaşıyorum. On-grid daha karlı ve daha verimli olabilir, lakin ilk kurulum masrafları ve prosedürler sebebiyle ancak kararlı/mücadeleci insanların tercih edeceği bir yol. Oysa off-grid hem kolay, hem çabuk, hem ilk kurulum masrafları düşük (prosedür masrafları yok).

Birkaç sene zarfında yüzbinlerce insan elektrikli oto alacak. O yüzden güneşten oto şarj etmeyi çok erişilebilir, kolayca herkesin uygulayabileceği bir formata sokmak istiyorum. Evet verimsiz mi? Verimsiz - ürettiğiniz elektriğin belki yarısı israf olacak. Zayıf mı? Zayıf - israf olan enerjiyi sınırlamak için, nispeten zayıf bir sistem kurmanız lazım, o da şarj süresini uzatacak.

Olsun.

Neticede prizden şarj etmeye nispetle karlı mı? Acaip karlı. Yapması kolay mı? Kolay. Hemen netice alınıyor mu? Alınıyor. Ülke için faydalı mı? Faydalı.

O yüzden netice odaklı / pragmatik yaklaşıyorum. Büyük tabloya bakınca, insanları on-grid yerine off-grid oto şarjına yönlendirmek, son tahlilde hem insanlar için hem ülke için daha karlı.

On-grid elektrik üretim bürokrasisi, eve doğalgaz bağlatmak kadar kolay olsaydı, emin olun off-grid'den bir seçenek olarak bahsetmezdim.

Hali hazırda off-grid kurulum için malzeme fiyatları bakıyorum internetten. Belki yüz tane satıcı var. Hangisine bakacağımı şaşırdım. Rakamları biraz toparlayınca bir yol haritası çıkarır buraya yazarım.

Abdullah Ramazanoğlu' Alıntı:

@Oğuz Kaan BULUT Hocam on-grid üretimi tavsiye etmişsiniz, teknik manada tamamen katılıyorum. Güneşten en verimli ve en karlı elektrik üretimi on-grid sistemle yapılır. Ben de geçen yazımda on-grid bağlantının bürokratik işlemlerini biraz abartarak yazmışım, sonradan üzüldüm, kimsenin gözünü korkutmak istemem. Dediğiniz gibi son senelerde bireysel üretimi teşvik için birçok kolaylıklar getirildi. 50kW güce kadar TEDAŞ hazır proje yayınladı (kopyala yapıştır için münasip), 10kW altı için ilave kolaylıklar getirildi. Ben en son 4 sene kadar evvel bu işlerle ilgilenmiştim biraz, o esnada hala inşaat mühendisi onaylı çatı statik projesini belediyeden onaylatmak gerekiyordu[*]. Belki onu da kaldırmışlardır şimdi.

[*] Saçma ötesi bir işgüzarlık. Güneşle su ısıtma sistemi elektrik panellerinden çok daha fazla yük bindiriyor çatıya. Sular idaresi "belediyeden onaylı çatı statik projesi getirmezsen suyunu keserim" diyor mu? Sular idaresine ne? Çatı statiği tamamen kişi ile belediye arasında bir mevzu. TEDAŞ'a ne?

Esasında TEDAŞ'ı da aradan çıkarıp sadece tüketici ile elektrik dağıtım şirketi arasında halletmek lazım on-grid elektrik üretimini. Aynen doğal gaz bağlatmak gibi. Doğalgazda da tehlikeler var. Lisanslı bir şirket, mühendise projeyi yaptırıyor, belediyeden onaylatıyor, kurulumu yapıyor. Doğalgaz şirketinden biri gelip kurulumu kontrol ediyor, sayacı bağlıyor. Bu kadar basit bir iş bu. On-grid elektrik üretiminin de aynı kolay bürokrasiye indirgenmesi lazım.

İleride güneşten on-grid elektrik üretimi hakkında ayrı bir başlık açmayı düşünüyorum.

Lakin bu başlıkta off-grid. Neden?

Zira şimdilik pragmatik yaklaşıyorum. On-grid daha karlı ve daha verimli olabilir, lakin ilk kurulum masrafları ve prosedürler sebebiyle ancak kararlı/mücadeleci insanların tercih edeceği bir yol. Oysa off-grid hem kolay, hem çabuk, hem ilk kurulum masrafları düşük (prosedür masrafları yok).

Birkaç sene zarfında yüzbinlerce insan elektrikli oto alacak. O yüzden güneşten oto şarj etmeyi çok erişilebilir, kolayca herkesin uygulayabileceği bir formata sokmak istiyorum. Evet verimsiz mi? Verimsiz - ürettiğiniz elektriğin belki yarısı israf olacak. Zayıf mı? Zayıf - israf olan enerjiyi sınırlamak için, nispeten zayıf bir sistem kurmanız lazım, o da şarj süresini uzatacak.

Olsun.

Neticede prizden şarj etmeye nispetle karlı mı? Acaip karlı. Yapması kolay mı? Kolay. Hemen netice alınıyor mu? Alınıyor. Ülke için faydalı mı? Faydalı.

O yüzden netice odaklı / pragmatik yaklaşıyorum. Büyük tabloya bakınca, insanları on-grid yerine off-grid oto şarjına yönlendirmek, son tahlilde hem insanlar için hem ülke için daha karlı.

On-grid elektrik üretim bürokrasisi, eve doğalgaz bağlatmak kadar kolay olsaydı, emin olun off-grid'den bir seçenek olarak bahsetmezdim.

Hali hazırda off-grid kurulum için malzeme fiyatları bakıyorum internetten. Belki yüz tane satıcı var. Hangisine bakacağımı şaşırdım. Rakamları biraz toparlayınca bir yol haritası çıkarır buraya yazarım.

Genişletmek için tıkla ...

On-grid büyük ölçekte gerçekten ticarileşmeye girdiği için kararlı ve uzun vadeli düşünen kişilere hitap eden bir yöntem.

Eğer on-grid bir sistemi, aracın şarj anında daha kısa sürede dolmasını sağlayacak güç ölçeklerine getirmeye yönelik bir yaklaşım izlerseniz bürokratik yükümlülükleriniz oldukça artacak.

Geriye kalan seçenek, devletin 10 KW altına getirdiği kolaylıklar (hatta 3 KW altı için doğrudan bağlantı olanağı) sayesinde, düşük ölçekli ancak gün içinde daha sürekli üretim yapacak bir paneli daha kolay yükümlülükleri yerine getirerek elde edip sisteme satmak, böylece togg şarjı için gerekli bütçeyi de karşılamak.

Gelir vergisi muafiyeti bu olanağı biraz daha cazip hale getiriyor.

Görece geniş çatı alanına sahipseniz, 3 KW altı bir sistemin kaplayacağı 20 m^2 alanı kullanmak için apartman onayını almak işin en zor kısmı gibi görünüyor, çok büyük bir sistem olmaması nedeniyle kurulum tesisatı şeması, kroki onayları ve bunlara bağlı olumlu görüş almak daha kolay.

Sonuç olarak, panelinizin enerji üretebildiği her saniye sizin elektrikli aracınızın şarjı için bütçe olarak geri dönecek, eğer güneşli gün sayısı yüksek bir yerde yaşıyorsanız iki adet togg'un enerji sarfiyatını karşılayabilmeye varacak kadar alan açacaksınız bütçenizde.

Oğuz Kaan BULUT' Alıntı:

Devletin 10 KW altına getirdiği kolaylıklar (hatta 3 KW altı için doğrudan bağlantı olanağı) sayesinde, düşük ölçekli ancak gün içinde daha sürekli üretim yapacak bir paneli daha kolay yükümlülükleri yerine getirerek elde edip sisteme satmak, böylece togg şarjı için gerekli bütçeyi de karşılamak.

Gelir vergisi muafiyeti bu olanağı biraz daha cazip hale getiriyor.

Genişletmek için tıkla ...

Bu bana bir fikir verdi. Sanki on-grid bağlanacakmış gibi 3kW üretim sistemi kurup, on-grid bağlanma prosedürlerini tamamlayana kadar bu sistemi off-grid modunda çalıştırabiliriz. Velev ki on-grid'e geçemedik, off-grid elektrik üretip kullanmaya devam ederiz.

Neticede bir elektrik üretim sistemini şehir elektrik şebekesine bağlamadığınız müddetçe o off-grid'dir.

Bu yaklaşımın tek dezavantajı, on-grid kabiliyeti olan (pahalı) inverter kullanmak lazım. Eğer olur da bürokratik işlemler inkıtaya uğrarsa, boşuna pahalı inverter almış oluruz. Eh, bu kadar dezavantaj kadı kızında da olur.

düşünülebilir, o geçici sürede off-grid çalışmanın sisteme bir zararı olmadığından ya da sonradan alınacak teknik izinler esnasında bir sıkıntı çıkarmayacağından emin olunursa fena fikir değil.